هشدار؛ ۹۷ درصد کشور گرفتار خشکسالی/ فقط ٨ سال فرصت داریم+ نقشه‌ها

دیپلماسی آب چند سالی است در دولت حسن روحانی و به ابتکار وزارت امور خارجه فعال شده است. هدف از دیپلماسی آب، آغاز مذاکرات دو‌جانبه و چند‌جانبه با کشورهای همسایه درخصوص حق‌آبه ایران است. کشورهایی نظیر عراق و افغانستان در اولویت نخست قرار دارند و در مرحله بعد کشورهایی نظیر ترکمنستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان و ترکیه نیز در دامنه دیپلماسی آب قرار می‌گیرند.

به نوشته شهروند، این دیپلمات ارشد ایرانی گفت: همان‌طور که می‌دانید آب این ظرفیت را دارد که تبدیل به یک منازعه بین دو روستا، دو شهر یا دو کشور شود اما تاریخ نشان می‌دهد که موضوع آب بیشتر به جای این‌که محل درگیری باشد، به موضوعی برای همکاری بین کشورها تبدیل شده است. وی با بیان این‌که «مذاکره بر سر آب‌های فرامرزی و رسیدن به معاهده در مورد تقسیم منابع آبی کار راحتی نیست»، در همین ارتباط گفت: مثلا معاهده هیرمند که در دهه ٥٠میلادی بین ایران و افغانستان امضا شد، محصول ده‌ها‌ سال مذاکره است. وی با بیان این‌که «بحث مدیریت آب‌های فرامرزی موضوعی است که سال‌ها جزو وظایف وزارت خارجه است و بر آن تمرکز دارد»، در بخش دیگری از صحبت‌های خود تصریح کرد: منطقه غرب آسیا به سرعت به سمت خشکسالی کامل پیش می‌رود. در این منطقه تنها درحال حاضر ٩ کشور هستند که با خشکسالی کامل روبه‌رو نشده‌اند، ازجمله ایران. ولی پیش‌بینی می‌شود تا ‌سال ٢٠٢٥ تمام کشورهای منطقه ازجمله ایران در شرایط خشکسالی کامل قرار بگیرند. در چنین شرایطی همه کشورها به دنبال استفاده کامل از منابع آبی خود هستند و اجازه نمی‌دهند که منابع آبی از کشورشان خارج شود. همسایگان ما این سیاست را در پیش می‌گیرند و ما هم این کار را می‌کنیم. سیاست کلان کشور این است که جلوی خروج آب از کشور را بگیریم. البته این سخن به آن معنا نیست که باعث تشنگی همسایگانمان شویم ولی همان‌طور که گفتم این موضوع احتیاج به مدیریت دارد.

وی ادامه داد: شاید در همین چارچوب لازم باشد که در بحث کالاهای استراتژیک در کشور تجدیدنظر کنیم. اگر قبول کنیم که آب یک کالای استراتژیک است، باید به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که تولید چه کالایی به آب کمتر و تولید چه کالایی به آب بیشتری احتیاج دارد و در کنار این موضوع بحث استقلال غذایی نیز مطرح است. سید عباس عراقچی در همین چارچوب ادامه داد: هلند یکی از پرآب‌ترین کشورهاست ولی ما سالانه مقدار زیادی آب به این کشور صادر می‌کنیم؛ در قالب صادرات کالاهایی که تولید آنها آب زیادی را طلب می‌کند.

سردار سرلشکر صفوی، مشاور مقام معظم رهبری دیگر سخنران همایش دیروز بود. سردار صفوی نیز با اشاره به اهمیت موضوع آب میان ایران و کشورهای همسایه گفت: ما نمی‌خواهیم در این حوزه کار به قدرت سخت و نظامی بکشد و باید از قدرت نرم و دیپلماسی به یک تعامل مشترک برسیم.  صفوی با بیان این‌که ممکن است مسأله کمبود منابع آبی به تعامل یا چالش میان کشورها تبدیل شود، اظهار داشت: ما در ایران با ١٢کشور همسایه آب‌های مشترک داریم که هم می‌تواند عامل تعامل باشد و هم تنش. صفوی خاطرنشان کرد: ١٠‌میلیارد و ٢٠٠‌میلیون متر مکعب آب از ایران خارج می‌شود که بیش از ٧‌میلیارد آن وارد کشور عراق می‌شود. وی ادامه داد: ما باید با کشورهایی مثل عراق و افغانستان در این‌خصوص وارد گفت‌وگو شویم. صفوی گفت: یکی از پروژه‌های مهم درخصوص آب منطقه، پروژه گات است که صهیونیست‌ها سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در آن کرده‌اند. صفوی گفت: ایران یکی از خاص‌ترین کشورهای دنیا از نظر هیدروپلیتیک است و افغانستان نیز منشأ تحولات آبی آینده خواهد بود. رئیس همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا گفت: ما ٧رودخانه ورودی به ایران و ۴۱رودخانه خروجی داریم، لذا باید توجه خاصی به این موضوع شود. صفوی خاطرنشان کرد: ما نمی‌خواهیم در این حوزه کار به قدرت سخت و نظامی بکشد و باید از قدرت نرم و دیپلماسی برای رسیدن به یک تعامل مشترک استفاده کنیم.

شهردار تهران:

محمدعلی نجفی، شهردار تهران نیز در این همایش در سخنانی از مصرف بیش از اندازه آب توسط شهروندان تهرانی گلایه کرد. وی با بیان این‌که موضوع آب درحال تبدیل شدن به یک مسأله جهانی و بحرانی است، گفت: موضوع آب باید علاوه بر این‌که به صورت بین‌المللی و منطقه‌ای مورد بحث و بررسی قرار گیرد، به صورت ملی و به تبع آن در سطوح شهرهای مختلف نیز بررسی شود. وی با اشاره به میزان مصرف منابع طبیعی آب تهران گفت: امروز تقریبا سه برابر میزان طبیعی و نرمال از منابع آبی طبیعی در شهر تهران استفاده می‌کنیم و چنانچه میزان مصرف طبیعی از منابع آب ۲۵۰‌میلیون متر مکعب باشد متاسفانه امروز حدود ۷۵۰‌میلیون‌متر مکعب از این منابع استفاده می‌شود که این موضوع آثار و عوارض بسیار سختی برای ما خواهد داشت. نجفی با بیان این‌که برخی از آثار مربوط به استفاده بیش از حد از منابع طبیعی آب در تهران ظهور پیدا کرده، ادامه داد: بخش عمده‌ای از نشست زمین در شهر تهران و همچنین مسأله کیفیت آب از آثار و عوارضی است که استفاده بیش از حد از منابع آبی موجب بروز و ظهور آنها شده است. وی هدررفت بیش از اندازه آب در شبکه انتقال آب شهری در تهران را از دیگر مسائل مورد توجه در پایتخت عنوان و اظهار کرد: امروزه از سوی مسئولان مربوطه صحبت از هدررفت ۳۰‌درصد آب در شبکه انتقال آب شهری می‌شود که این موضوع باید مورد توجه و بررسی مسئولان مربوطه قرار بگیرد.