محقق حوزه زلزله شناسی با بیان اینکه در نمودهای لرزه‌ای در گسل مشاء و ایوانکی، شمال تهران و اشتهارد مشاهده می‌شود، گفت: اگر به بافت فرسوده و تمرکز جمعیتی توجه شود ما از نظر ریسک زلزله انتظار داریم که بیشترین خرابی‌ها ناشی از زلزله در بخش‌های مرکزی به سمت جنوب شرق تهران باشد، بر این اساس حتی اگر زلزله در منطقه‌ای دور از تهران و گسل شمال تهران رخ دهد خسارات زیادی را در مناطق جنوب، جنوب غرب و جنوب شرق تهران به بار خواهد آورد.
دکتر مهدی زارع در کارگاه آموزشی- تخصصی
ارزیابی زلزله‌های اخیر و وضعیت تاب‌آوری و ریسک زلزله در ایران میزان
تراکم جمعیت در تهران را 900 نفر در هر کیلومتر مربع دانست و افزود: در
برخی از نقاط ایران این میزان 10 هزار نفر در هر کیلومتر مربع است و حدود
20 تا 200 برابر متوسط کشور تراکم جمعیت در تهران و پیرامون آن داریم از
این رو در چنین منطقه‌ای مشکلات جدی است.
وی با
اشاره به زلزله‌های اخیر در کشور، اظهار کرد: از 21 آبان که زلزله ازگله
سرپل ذهاب استان کرمانشاه فرآیند پرلرزه ایران شروع شد به گونه‌ای که استان
کرمان 3 زلزله با بزرگای 6 را روی یک زون گسل تجربه کرد و موجب هراس مردم
شد.
زارع با اشاره به زلزله 29 آذر ماه ملارد
خاطرنشان کرد: این زلزله را بیش از 20 میلیون نفر از جمعیت ایران احساس
کردند در صورتی که خسارات زیادی به بار نیاورد ولی گزارش فوت 3 نفر منتشر
شد.
وی زلزله 25 دی ماه امسال در فیروزکوه را از
دیگر رخدادهای لرزه‌ای اخیر دانست و گفت: به دلیل نزدیکی این زلزله به
تهران برخی از ساکنان تهران به ویژه ساکنان شرق تهران حس کردند و به این
ترتیب 2 زلزله در فاصله کمتر از یک ماه استان تهران را لرزاند که قدرت هر
دو متوسط یا کم بود ولی از آنجایی که در پیرامون تهران بود به آن توجه شد.
عضو
هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به
زلزله ازگله سرپل ذهاب استان کرمانشاه یادآور شد: کانون این زلزله در
نزدیکی ازگله و در منطقه مرزی "بازی دراز" در مرز ایران و عراق بوده ولی
کانون آن در ایران بوده است ولی بیشترین خسارات این زلزله در سرپل ذهاب
استان کرمانشاه دیده شد.
زارع بزرگای زلزله 21
آبان ماه ازگله سرپل ذهاب را 7.3 عنوان کرد که بخش‌های وسیعی از غرب ایران و
بخش زیادی از خاورمیانه احساس شد: این زلزله از 2300 کیلومتری در باکو،
صوفیه، ریاض، ابوظبی این زلزله حس شد.
این محقق
مهندسی زلزله با بیان اینکه در ابتدا تصور می‌شد که این زلزله به دلیل حرکت
گسل اصلی جوان رخ داده است، ادامه داد: در ابتدا اعلام شد در کرمانشاه
زلزله رخ داده است ولی با تکمیل شدن اطلاعات مطمئن شدیم که کانون زلزله در
مرز میان ایران و عراق و در جایی نزدیک سرپل ذهاب است.
وی
با اشاره به مطالعاتی که در سال 1370 در این منطقه انجام داده، گفت: در
این مطالعات تغییر روند آبراهه‌ها میان سمت شرق و چپ سرپل ذهاب مشاهده شد و
در آن زمان پیشنهاد شد مرز گسل پی سنگی ذهاب وجود دارد و به نظر می‌رسد
علاوه بر رسوبات سطحی که در منطقه وجود دارد حدود 15 تا 16 کیلومتر داخل پی
سنگ، کانون زلزله قرار گرفته و بر گسلش هم بر اساس شواهد به دست آمده هیچ
گسیختگی در منطقه مشاهده نکردیم.
زارع با بیان
اینکه این منطقه زلزله مهمی را در 60 سال قبل تجره کرده، ادامه داد: ساز و
کار ژرفی زلزله اخیر ازگله نشان می‌دهد که یا صفحه قائم مسبب بوده یا یک
صفحه افقی.
وی با تاکید بر اینکه 3 گسل اصلی
"جوان"، زاگرس بلند" و "خمیدگی جبهه کوهستان" در منطقه وجود دارد، اضافه
کرد: به نظر می‌رسد بخش‌های زون نزدیک به خمیدگی جبهه کوهستان فعال شده
است.
زارع به نقشه‌های منتشر شده از سوی سازمان
نقشه برداری کشور ژاپن اشاره کرد و گفت: این نقشه نشان می‌دهد دشت ذهاب
حدود 50 تا 90 سانتی‌متر نسبت به دشت مجاور آن افزایش ارتفاع داشته است.
وی
ادامه داد: در سر پل ذهاب در مناطقی سازه‌ها بر روی زمین‌های کشاورزی
ساخته شد و در زلزله آبان ماه هم به مسکن مهر دولتی ساز و هم سازه‌های شخصی
ساز آسیب‌های زیادی وارد شد و بررسی‌ها نشان داد کیفیت مصالح مناسب انتخاب
نشده بود و در صورتی که حداقل‌های استانداردهای مهندسی رعایت می‌شد شاید
کمتر از 50 نفر کشته داشیم در حالی که آمارهای فوت شدگان در این زلزله 660
نفر اعلام شد.
عضو فرهنگستان علوم اضافه کرد: متاسفانه از 660 نفری که در این زلزله فوت کردند 419 نفر مربوط به سرپل ذهاب بوده است.
زارع
با اشاره به زلزله‌های اخیر شهر تهران، یادآور شد: در روزهای 29 آذر و 25
دی در دو طرف تهران زلزله‌هایی به ثبت رسید که زلزله 29 آذر به تهران
نزدیکتر بوده است. کانون این زلزله بر روند ادامه گسل شمال تهران و نه بر
روی گسل شمال بوده است.
وی با تاکید بر اینکه شهر
تهران به دلیل گسلش و فرونشست دارای ویژگی‌هایی است، اظهار کرد: ایران از
نظر فرونشست دارای رکوردهای جهانی است و از نظر محدوده لغزش‌ها نیز محدود
شمالی و شرق تهران گسترده خطرناکی است. ساختمان‌های ساخته شده در شمال
تهران بر روی زون گسل شمال تهران و در 10 سال اخیر گسترش شهر تهران بی حساب
بوده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی
زلزله و مهندسی زلزله با اشاره به برخی از ساخت و سازهای بی رویه در شمال
تهران افزود: اخیرا محققان سازمان زمین شناسی ترانشه‌ای در منقطه "وردآور"
در غرب گسل شمال تهران نشان دادند که 9 زلزله در 30 هزار سال گذشته در گسل
شمال تهران رخ داده که 2 زلزله تاریخی در 10 هزار سال گذشته است و به نظر
می‌رسد این دو زلزله که یکی در 7 هزار سال و دیگری در 3 هزار سال قبل رخ
داده است، تطابق‌هایی با اطلاعات باستان شناسی دارد.
به
گفته وی مطالعات باستان شناسی نشان می‌دهد تمدن قیطریه نابود شده است که
دلیل آن می‌تواند وقوع زلزله گسل شمال تهران باشد. علاوه بر آن حفاری سال
93 در منطقه مولوی موجب کشف اسکلت دختری شد که سن 7 هزار سال به آن نسبت
داده شد.
زارع تاکید کرد: این سن با سنی که به
گسل شمال تهران نسبت داده‌اند تطابق دارد و به ما می‌گوید 3 هزار سال قبل
اتفاقات ویران کننده‌ای در تهران رخ داده است و زلزله شناسان معتقدند این
اتفاقات ناشی از زلزله گسل شمال تهران بوده است.
وی
با تاکید بر اینکه این اتفاقات در 30 هزار سال قبل 9 بار تکرار شده، گفت:
اینکه در 10 هزار سال قبل نیز 2 زلزله رخ داده، نشان می‌دهد گسل شمال تهران
حتما یک گسل لرزه‌زا و مهم است.
این محقق حوزه
زلزله شناسی با بیان اینکه در نمودهای لرزه‌ای در گسل مشا و ایوانکی، شمال
تهران و اشتهارد مشاهده می‌شود، اظهار کرد: اگر به بافت فرسوده و تمرکز
جمعیتی توجه شود ما از نظر ریسک زلزله انتظار داریم بیشترین خرابی‌های ناشی
از زلزله در بخش‌های مرکزی به سمت جنوب شرق تهران باشد. بر این اساس حتی
اگر زلزله در منطقه‌ای دور از تهران و گسل شمال تهران رخ دهد خسارات زیادی
را در مناطق جنوب، جنوب غرب و جنوب شرق تهران به بار خواهد آورد.
زارع
در عین حال با بیان اینکه مطالعات، وقوع هیچ زلزله‌ای در گسل شمال تهران
را نشان نداده، اظهار کرد: بر اساس اطلاعاتی که محققان سازمان زمین شناسی
منتشر کرده اند، این مساله برای ما شک برانگیز است اما این تردید نشان
دهنده عدم رخداد زلزله در گسل شمال تهران نیست.
وی
در پایان اضافه کرد: مطالعات زلزله‌های 2300 سال اخیر نشان می‌دهد در
اطراف تهران (به غیر از گسل شمال تهران و ادامه آن در دشت جنوبی کرج) زلزله
رخ داده است. از این رو برای ما سوال است که چرا در 3 هزار سال گذشته
زلزله‌ای در گسل شمال تهران رخ نداده است!
منبع: ایسنا
