وحید حاج سعیدی- آقا این داستان آب هم برای خودش معضلی شده است. تا چند سال قبل اگر کسی راجع به بحران آب و کمبود آن صحبت می کرد خلق الله به مشاعرش شک می کردند و طرف را دست می انداختند و مسخره می کردند...
وحید حاج سعیدی - آقا این داستان آب هم برای خودش معضلی شده است. تا چند سال قبل اگر کسی راجع به بحران آب و کمبود آن صحبت می کرد خلق الله به مشاعرش شک می کردند و طرف را دست می انداختند و مسخره می کردند. ولی الان باید بپذیریم که اوضاع آب از حالت کشمشی خارج شده و به سمت بحران میل پیدا کرده است. داستان اصلاً هم شوخی بردار نیست و به قول معاون کلانتر همه ساکنان کره زمین را درگیر این معضل کرده است. یعنی اگر در مورد انرژی و کمبود آن، عالم و آدم جمع شوند و بگویند بحران انرژی داریم ما یکی در کَتمان نمی رود و قبول نمی کنیم چرا که از قدیم و ندیم گفته اند «انرژی از بین نمی رود؛ بلکه از حالتی به حالت دیگر تبدیل می شود.» گاهی اوقات ممکن است به صورت انرژی حرکتی، جنبشی، شیمیایی و الکتریکی ظاهر شود و گاهی اوقات هم ممکن است به صورت خودنویس و ساعت لاکچری از جیب بابک زنجانی سر در بیاورد! خلاصه از بین نمی رود.
اما داستان در مورد بحران آب جدی است و مو لای درز فرضیه علمی آن نمی رود تا جایی که شعرا هم فرموده اند « آب رفته به جوی باز نمی گردد!»
البته با وجود جدی بودن این بحران مسئولین بیشتر تمایل دارند این بار بدون برگزاری همایش و سمینار و کنسرسیوم و ساخت کلیپ های پویا نمایی «بابا آبی» یا صرف هزینه جهت فرهنگ سازی و تولید انبوه شیر های هوشمند ... آب رفته را به جوی برگردانند. یعنی مردم خودجوش عمل کنند و بحران آب را هم خود مردم مثل سایر بحران های طبیعی و غیر طبیعی که به آن عادت کرده اند مدیریت کنند. مثلاً خلق الله یک آن به خودشان بیایند و یکصدا همه با هم زمزمه کنند« شیلنگت را زمین بگذار» و از فردا ماشین شان را با یک آفتابه آب بشویند؛ از پسماند آب مسواکی و خمیردندانی روشویی برای آبیاری درختان و گل های باغچه استفاده کنند و یا با قرار دادن سه چهار تا آجر گری در سیفون مستراح، حجم آب مخزن سیفون را تا اندازه یک بطری آب معدنی کاهش دهند و اگر سیفون نتوانست وظیفه اش را به درستی انجام دهد، با تغییر در سیستم تایمینگ تعداد بیرون روی ها را افزایش دهند! کشاورزان نیز به جای کشت برنج و هندوانه و خربزه و سیب زمینی، فقط زعفران و گیاهان دارویی و کنجد بکارند و کمبود مایحتاج و مواد خوراکی را با افزودن چهار تا امضای طلایی و واردات از کشورهای خارج جبران کنیم.
با تدابیر اتخاذ شده فوق دیگر نگرانی بابت هدرروی 390 لیتر آب در ثانیه ناشی از فرسودگی شبکه های آبرسانی نیز معنا نخواهد داشت. تازه از محل صرفه جویی های صورت گرفته می توانیم دریاچه ارومیه و سایر تالاب ها نیز احیا کنیم و حتی مابقی کارخانجات فولاد را که نیاز به مصرف بالای آب دارند، در یزد و استان های مشابه راه اندازی کنیم بدون اینکه کسی به وزیر نیرو گیر بدهد!
در واقع « با این همه معانی و این سبک و انسجام . . . چشم حسود کورکه جز عیب ننگرد» در ضمن توصیه می شود دوستان ژئوپولیتیسین ( تلفظ این کلمه چقدر سخته) نگرانی بابت کمبود یا بحران آب را فراموش کنند و دور رویکرد « هیدروپولیتیک» یا همان «مطالعه ی اثر تصمیم گیری های مربوط به استفاده از آب در شکل گیری های سیاسی در روابط میان دولت ها یا روابط میان دولت ها و مردم یک کشور» را قلم بکشند و حتی می توانند در عوض نگرانی بابت کمبود به مقوله صادرات آب به سایر کشورها هم فکر کنند! سقف آرزوهایتان آسمان...
کافه کتاب
داستان هایی به رنگ «ما مرده ایم»
احمق! ما مُرده ایم مجموعه ایست مشتمل بر بیست وهفت داستانک نوشته ی رسول یونان ، که معروف حضورِ اهالی ادبیات است. یونان پیش از این، هم در شعر و هم در داستان آثاری منتشر کرده و حالا با مجموعه داستانک هایش، بار دیگر، وارد عرصه ی ادبیات شده است.
تمامِ داستانک های یونان در این مجموعه به یک عنصر مشترک ختم می شوند؛ پایان ضربه زننده. البته ویژگیِ داستانک جز این نیست که پایانی برق آسا داشته باشد و به همین سبب نام آن را گاهی «Flash» میگویند. اما پایان هایِ ضربه زننده و شوکه کننده ای که یونان در این مجموعه در پِیِ آنهاست گاهی قابل حدس می شوند و از ملاحتِ داستانک می کاهند. نکته ی دیگر اینکه برخی داستانک های یونان رنگ و بوی شعر دارند. شخصیتِ شعریِ یونان در این داستانک ها رسوخ کرده و حال و هوایی شاعرانه به آنها داده است. گاهی نیز در داستانک ها (مثل بسیاری داستانک های جهان) نوعی طنز و شوخ طبعی دیده میشود.
به هر حال یونان در این داستانک ها سعی کرده مخاطبِ عام را در نظر داشته باشد و خصلتِ داستانک نیز در اکثر موارد همین است. حتی در داستانک های اِم. اِستَنلی. بوبین که یکی از بزرگترین داستانک نویسان جهان است چنین ویژگی دیده میشود. داستانک نویس قرار است جهان را در یک لحظه به مخاطب نشان دهد و اغلب اوقات نیز تمامِ مردمِ روی زمین را در نظر دارد. البته داستانک های این داستانک نویس (بوبین) گاهی چنان کوتاه می شوند که احساس می کنیم تنها به یک جمله شبیه اند؛ مثل این واکنشِ ناب: دوست دارم
دندان مصنوعی وخطر سوءتغذیه
محققان دانشگاه کالج کینگ لندن دریافتند استفاده از دندانهای مصنوعی موجب میشود کاربر به دلیل دشواری جویدن غذاهای سالم، از خوردن آنها منصرف شود و به همین علت در معرض سوءتغذیه قرار گیرد.
بر اساس این تحقیقات افرادی که برخی از دندانهای خود را از دست دادهاند نیز به دلیل دشواری جویدن غذا دچار مشکل مشابهی می شوند.
در این تحقیقات وضعیت سلامت بیش از 1800 داوطلب با میانگین سنی 62 سال مورد بررسی قرار گرفت. این افراد در سه گروه دستهبندی شدند. گروه اول حداقل 20 دندان داشتند. گروه دوم کمتر از 20 دندان داشتند و از دندان مصنوعی استفاده میکردند. گروه سوم کمتر از 20 دندان داشتند و از دندان مصنوعی استفاده نمیکردند.
در این تحقیقات معلوم شد میزان مواد مغذی مصرفی گروه دوم و سوم در مقایسه با میزان روزانه موردنیاز بدن بسیار کمتر است. احتمال ضعف این افراد 32 درصد بیشتر و احتمال سوءتغذیه آنها 20 درصد بیشتر از سایرین بود.
استفاده از دندان مصنوعی و از دست دادن دندانها موجب ضعف عضلات فک و صورت میشود و افراد را در معرض خطر افتادن یا شکستن دندانها قرار میدهد.
حقایق جالب درباره سفر به فضا که نمیدانستید
سفر به فضا جذاب به نظر میرسد. بسیاری از ما زمانی آرزو داشته ایم فضانورد شویم یا شاید اولین کسی باشیم که به مریخ سفر میکند. چه کسی نمیخواسته ستارهها را لمس کند؟ اما اگر هنوز چنین آرزویی در سر دارید، حقایقی وجود دارد که باعث میشود بیشتر در این باره فکر کنید. از عواقب ناگواری که سفر به یک محیط کاملا غیرانسانی دارد گرفته تا ناتوانی محصولات زمینی برای سازگاری با فضا، سفرهای فضایی ویژگیهای بسیاری دارند که ممکن است آنها را پیش بینی نکرده باشید. در اینجا با ۱۰ حقیقت جالب درباره سفرهای فضایی آشنا میشوید.
ناسا نمیداند با فضانوردانی که در فضا میمیرند چه کار کند
ناسا برنامه مشخصی ندارد که با اجساد فضانوردانی که در فضا میمیرند چه کند. در واقع ناسا حتی انتظار ندارد که فضانوردان در فضا بمیرند بنابراین به فضانوردان آموزش نمیدهد که هنگام مرگ همکارشان چه کار کنند. اما اگر فضانوردی در فضا بمیرد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ درواقع احتمال این اتفاق حتی از برنامههای بلندمدت ناسا مثل سفر به مریخ هم بیشتر است.
یک گزینه این است که جسد در فضا رها شود. اما در واقعیت این گزینه ممکن نیست، زیرا سازمان ملل متحد ریختن آشغال در فضا را ممنوع کرده که شامل اجساد هم میشود. زیرا نگرانند آنها با سایر فضاپیماها برخورد کنند یا سیارات دیگر را آلوده کنند. گزینه دیگر نگه داشتن جسد داخل فضاپیما و دفن آن به محض بازگشت به زمین است. اما روی این گزینه هم نمیتوان حساب کرد، چون نمیتوان زندگی سایر فضانوردان را در معرض خطر قرار داد. آخرین گزینه، اگر انسان بتواند در مریخ ساکن شود استفاده از جسد به عنوان کود است. با این حال، هنوز در اینکه انسان میتواند کود خوبی باشد شک و تردید وجود دارد.
در حال حاضر ناسا با یک شرکت دفن کار میکند تا بتواند جسد را در یک کیسه خواب محفوظ از هوا مهر و موم کند و به بیرون فضاپیما متصل کند، جایی که در معرض هوای بسیار سرد فضا قرار میگیرد. جسد منجمد میشود، تکان میخورد و در نهایت حین حرکت فضاپیما به صورت ذرات بسیار ریزی درمی آید. وقتی فضاپیما به زمین برگردد، تنها چیزی که از فضانورد مرده باقی مانده ذرات بسیار ریز شبیه گردو خاک خواهد بود.
دسترسی به آب تازه در فضا مشکل است. فضانوردان آمریکایی در ایستگاه فضایی بین المللی بیشتر آب خود را از طریق بازیافت و بازیابی بااستفاده از سیستم بازیابی آبی تهیه میکنند که ناسا در سال ۲۰۰۹ معرفی کرده است. همان طور که از نامش پیداست، این سیستم به فضانوردان اجازه میدهد بیشتر آبی که بدن از طریق عرق و ادرار یا در حال مسواک زدن یا درست کردن قهوه از دست میدهند را دوباره استفاده کنند. فضانوردان آمریکایی نه تنها ادرار خود بلکه ادرار فضانوردان روسی را نیز بازیافت میکنند، زیرا آنها از این کار اجتناب میکنند. به گفته مدیر سیستم زیرساخت ناسا، آب بازیافتی همان مزه آب بطری را میدهد.
فضانوردان توده استخوانی و عضلانی خود را از دست میدهند و پیری زودرس میگیرند
میکروگراویتی (جاذبه نزدیک به صفر) محیط فضا باعث پیری زودرس فضانوردان میشود. پوست آنها سریعتر پیر میشود و پوستشان خشکتر و نازکتر و مستعد خارش میشود. استخوانها و ماهیچههای آنها هم ضعیف میشود. فضانوردان در هر ماه از سفر خود در فضا، یک درصد از توده عضلانی و دو درصد از توده استخوانیشان را از دست میدهند. یک سفر چهار تا شش ماهه به ایستگاه فضایی بین المللی منجر به از دست رفتن ۱۱ درصد از حجم استخوان ران میشود. حتی شریانهای خونی فضانوردان هم تحت تاثیر قرار میگیرد و سخت میشود که در افراد ۲۰ یا ۳۰ سال بزرگتر از آنها به چشم میخورد. این باعث میشود فضانوردان در معرض مشکلات قلبی و سکته قرار بگیرند.
فضانورد کانادایی رابرت تیرسک، بعد از شش ماه سفر فضایی از ضعف، استخوانهای شکننده و عدم تعادل رنج میبرد. او میگفت: وقتی به زمین برگشته حس یک شهروند پیر را داشته است. پیری زودرس یکی از عوارض جانبی سفر فضایی و غیرقابل پیشگیری است اگرچه فضانوردان میتوانند اثر آن را با دو ساعت ورزش در روز کاهش دهند.
سفر فضایی ممکن است باعث ناباروری فضانوردان شود
تصور میشود ماموریتهای فضایی بلندمدت باعث ناباروری فضانوردان شود. در یک آزمایش، که حالت بی وزنی فضا شبیه سازی شده بود، موشهای نر به مدت شش هفته معلق ماندند. در نتیجه این آزمایش بیضههای آنها کوچک شده و تعداد اسپرمها بسیار کاهش یافت که آنها را نابارور میکند. موشهای ماده هم به سرنوشت مشابه و حتی بدتری دچار شدند. تخمدانهای آنها پس از ۱۵ روز کار خود را متوقف کردند و زمانی که به زمین برگشتند، ژن تولید کننده استروژن (هورمون زنانه) از کار افتاده بود در حالی که سلولهای تولید کننده تخمک نیز در حال مرگ بودند.
هم چنین سفر فضایی باعث کاهش میل جنسی هم میشود. در یک آزمایش، دو موش نر و پنج موش ماده که به فضا فرستاده شدند از جفتگیری امتناع میکردند. بااین حال برخی محققان اصرار دارند که سفرفضایی هیچ تاثیری روی میل جنسی یا ناباروری ندارد. مردان فضانوردی هم بوده اند که چند روز پس از بازگشت به زمین همسر خود را باردار کرده اند و زنان فضانورد هم پس از بازگشت به زمین باردار شده اند، اگرچه نرخ سقط جنین در آنها بالاتر است. تاثیر سفر فضایی روی تولیدمثل هنوز بحث برانگیز است و از روی ظاهر نمیتوان قضاوت کرد. ناسا تلاش میکند تعداد اسپرمهای مردان فضانورد را بعد از بازگشت به زمین بشمارد تا به نتایج مطمئن تری برسد.
بیشتر فضانوردان بیماری فضایی میگیرند
علیرغم پیشرفت تکنولوژی فضایی، بیماری فضایی همچنان یکی از بزرگترین سردردهای ناسا مانده است. بیش از نیمی از همه فضانوردانی که به فضا فرستاده میشوند، تهوع، سردرد، استفراغ و ناراحتیهای عمومی را تجربه میکنند که همگی علائم بیماری فضایی یا سندروم سازگاری با فضاست. فضانورد مشهوری به نام جیک گارن که حتی قبل از خروج از زمین نشانههای این بیماری را تجربه کرده بود بعد از بازگشت به زمین حتی نمیتوانست به درستی راه برود.
بیماری گارن آنقدر وحشتناک بود که نامش مقیاس اندازه گیری رسمی این بیماری شد. فضانوردان میتوانند علائم خود را با عباراتی مثل «یک گارن»، «دو گارن»، «سه گارن» و ... ارزیابی کنند. ناسا در حال پیدا کردن راه حل برای این بیماری، یک دستگاه هشدار دهنده اولیه اختراع کرده که به فضانوردان اجازه میدهد بدانند که در معرض این بیماری قرار گرفته اند.
ناسا در طراحی اولین لباس فضایی خود یک چیز را نادیده گرفته بود. ظاهرا دانشمندان ناسا فراموش کرده بودند که فضانوردان ممکن است نیاز به دفع ادرار داشته باشند. همین غفلت باعث شد آلن شپارد، اولین آمریکایی در فضا، لباس فضانوردی خود را خیس کند. این موضوع باعث بحثهای زیادی شد، زیرا دانشمندان ناسا میترسیدند که ادرار، اتصال کوتاه قطعات الکتریکی لباس فضانوردان را قطع کند. برای حل این مشکل ناسا یک سیستم مدیریت ادرار و مدفوع طراحی کرد که به طور خاص برای زنان ساخته شده بود، اما برای مردان هم قابل استفاده بود.
در سال ۱۹۸۸ ناسا این سیستم را با یک پوشک با قدرت جذب حداکثر جایگزین کرد. به هر فضانورد برای هر ماموریت سه پوشک مخصوص داده میشود. آنها یکی از این پوشکها را هنگام رفت و یکی را هنگام برگشت به زمین میپوشند و سومی هم برای مواقع لزوم استفاده میشود.
خدمات اورژانسی پزشکی در فضا وجود ندارد
ناسا در فضاپیماها یا حتی ایستگاه فضایی بین المللی هیچ تجهیزات پزشکی پیشرفتهای ندارد. بلکه فقط دارو و تجهیزات لازم برای کمکهای اولیه دارد. این یعنی فقط بیماریهای ساده فضانوردان درمان میشود؛ بنابراین وقتی فضانوردی به بیماری جدی دچار میشود یاحتی نیاز به جراحی پیدا میکند چه اتفاقی میافتد؟
وقتی چنین چیزی اتفاق میافتد، ناسا تقاضا میکند فضانورد به زمین برگردانده شود. ناسا توافقنامهای با آژانس فضایی روسیه دارد که موشکهای اورژانسی سایوز را از ایستگاه فضایی بین المللی برای فضانوردان بیمار بفرستد. موشک علاوه بر فضانورد بیمار با دو فضانورد دیگر بازمی گردد، زیرا این موشک نیاز به سه خدمه دارد. این سفر صدها میلیون دلار هزینه دارد و فضانوردی که بیماری شدیدی دارد ممکن است حتی در طول سفر زنده نماند.
داروها در فضا کمتر اثر میکنند
همان طور که اشاره شد تنها مراقبتهای پزشکی فوری که در فضا در دسترس فضانوردان هستند، در حد کمکهای اولیه هستند. علاوه بر این، بیشتر داروهای در دسترس به اندازه مصرف آنها روی زمین، موثر نیستند. طی یک تحقیق، محققان هشت کیت کمکهای اولیه با ۳۵ داروی مختلف از جمله داروهای خواب آور و آنتی بیوتیکها فراهم کردند. چهار کیت به ایستگاه فضایی بین المللی فرستاده شد و چهار کیت در مرکز فضایی جانسون ناسا در هوستون باقی ماند. پس از ۲۸ ماه، داروهایی که به ایستگاه فضایی بین المللی فرستاده شده بودند نسبت به آن هایی که در مرکز فضایی باقی ماندند اثر کمتری داشتند. محققان معتقدند از دست دادن اثربخشی ناشی از ارتعاش و تابش بیش از حد در فضاست. ناسا تاکنون این مشکل را با عوض کردن داروها در هر شش ماه کاهش داده است. قرار است در آینده بسته بندی و مواد تشکیل دهنده داروهای ارسالی به فضا بهبود یابد.
مسمومیت کربن دی اکسید یکی از مشکلات فضاست
غلظت کربن دی اکسید موجود در ایستگاه فضایی بین المللی بالاتر از مقدار میانگین است. غلظت کربن دی اکسید روی زمین حدود ۰.۳ میلیمتر جیوه است، اما در ایستگاه فضایی بین المللی میتواند به ۶ میلیمتر جیوه هم برسد. عوارض جانبی نامطلوب مثل سردرد، سوزش و مشکلات خواب که در بین فضانوردان شایع است، تعدادی از عواقب غلظت بیش از حد کربن دی اکسید است. در حقیقت، بیشتر فضانوردان در ماموریتهای خود از سردرد شکایت دارند.
برخلاف زمین که وقتی کربن دی اکسید بدن را ترک میکند در هوا پراکنده میشود، کرین دی اکسیدی که توسط فضانوردان تولید میشود به شکل ابری بالای سر آنها قرار میگیرد. ایستگاه فضایی بین المللی فنهای مخصوصی برای دور کردن ابرها از سر فضانوردان و پراکنده کردن آنها دارد. هم چنین ناسا موظف است غلظت کربن دی اکسید را تا ۴ میلی متر جیوه کاهش دهد. هرچند هنوز این مقدار هم زیاد است.