کتاب «رستاخیز داعش» تألیف ویلیام مک‌کنتس از متخصصان و کارشناسان آمریکایی است که در تشریح ریشه‌های شکل‌گیری داعش و دیدگاه‌های فکری آنها نگاشته شده است.
برای فهمیدن #داعش به فردی نیاز دارید که شما را راهنمایی کند. راهنمای شما باید در تاریخ و الهیات اسلامی، جهادگرایی مدرن، بروکراسی‌های زیرزمینی داعشی‌ها و نهایتاً زبان عربی زبردست و توانا و ماهر باشد. این فرد من هستم.
من می‌خواهم شما را به یک تور ببرم: «تور آشنایی با #داعش.» این‌ها را ویلیام مک‌کنتس 47 ساله در مقدمه کتاب خودش درباره داعش نوشته است. مک‌کنتس از کارشناسان و همکاران مؤسسه بروکینگز در ایالات متحده است که درباره موضوع جهادگران سلفیِ تندرو با این مؤسسه در حال همکاری است.
بیست سال بعد، زمانی که ابوبکر البغدادی با انتشار یک فایل صوتی اعلام خلافت کرد، رسانه‌های دنیا گیج شده بودند که این خلیفه مشکی‌پوش با آن ساعت گران‌قیمت کیست و از کجا آمده و تا الان کجا بوده است؟
مدت زیادی نگذشته بود که اندیشکده بروکینگز مقاله‌ای از ایل و تبار و خط و ربط و شجره خلیفه داعشی منتشر کرد که کیست و اهل کجاست و چه فرایندی را در عراق و افغانستان در میان طالبان طی کرده تا به این مرحله رسیده است. مقاله را ویلیام مک‌کنتس نوشته بود.
دکتر مک‌کنتس، از دهه 90 دو دهه از عمرش را روی مطالعه در مورد جهادی‌های تندروی سلفی خاورمیانه گذاشت. مک‌کنتس دکترای مطالعات خاورمیانه دارد و الان هم در دانشگاه جان‌هاپکینز تدریس می‌کند. مدتی هم مشاور وزارت خارجه ایالات متحده در همین موضوعات بوده است.
شناخت تاریخی آقای دکتر از اهل‌سنت، تاریخ اسلام، تشیع، حدیث و منابع اهل سنت و تشیع از خیلی‌ها بیشتر است.
مک‌کنتس از بنیان‌گذاران و سردبیران پایگاه اینترنتی جهادیکاست که پروژه خود را بررسی و مطالعه گروه‌های جهادی و سلفی خاورمیانه قرار داده است. تنور داعش که گرم شد، مک‌کنتس هم یک گوشه نشست و شروع به نوشتن کتابی درباره داعش کرد. او در این کتاب سعی کرده بود که به سؤالات مهمی درباره داعش پاسخ گوید. سؤالاتی از این قبیل که داعش چگونه خلق شده و نسبتش با القاعده و آمریکا و دیگر گروه‌های سلفی چیست؛ چه فرق‌هایی با هم دارند و چرا با بن‌لادن و ایمن‌الظواهری رابطه‌اش شکرآب شد؛ چه شد که کار و بارش به یکباره در شمال عراق و شرق سوریه بالا گرفت.
کتاب، نگارش و در سال 2016 در آمریکا منتشر شد. در سایت آمازون هم استقبال زیادی از آن صورت گرفته و از کتاب‌های پرفروش این حوزه است. این کتاب در آمازون موفق شده تاکنون 4.5 ستاره از 5ستاره را کسب کند.
مک‌کنتس در مقدمه کتابش نوشته است که با این کتاب می‌توانید به تور مقدماتی آشنایی با داعش بروید. نکته جالب در کتاب مک‌کنتس آنکه او با وجود روایتی که از تندروی‌ها و اقدامات به دور از منطق گروه‌های جهادی خاورمیانه ارائه می‌کند؛ اما توصیف جالبی از جمهوری اسلامی ایران به این گروه‌ها دارد: دولت شیعیِ مدرن!
نکته جالب آنکه بعد از انتشار کتاب و توزیع آن در بازار، یکی از کتاب‌فروشی‌ها راسته خیابان انقلاب با هدف فضاسازی بهتر برای فروش این کتاب، به استفاده از پرچمی مشابه پرچم داعش اقدام کرد. خلاقیت و ذوقی که با واکنش نیروهای امنیتی مواجه شد با استدلالی که البته منطقی و قابل قبول هم می‌نمود: «این خیابان محل عبور و مرور توریست‌ها و افراد غیرایرانی بسیاری است و استفاده از چنین نمادی ولو برای کار فرهنگی و فروش یک کتاب، چهره جالب و مثبتی ندارد.»
در روایت مک‌کنتس از #داعش، محل اختلاف اصلی این گروهک تروریستی با اسلاف خود مانند القاعده به آنجایی باز می‌گردد که داعش‌ها برخلاف #القاعده، اولویت اول خود را در دشمنی، شیعیان قرار داده‌اند. القاعده و سایر گروه‌های جهادی تحت بیعت با وی، صلیبی‌ها و غرب و در رأس آن آمریکا را اولویت اول دشمنی خود قرار داده بودند. اولویتی که در لیست اولویت‌های داعش جابه‌جا شده و جای خود را به شیعیان داده است. در بخش‌های دیگری از روایت مک‌کنتس، #داعش به سرپیچی دستورات رهبران #القاعده متهم شده است.
طبق روایت او، راهبران #القاعده در مورد عقبه‌های مردمی و بدنه اجتماعی مناطقی که #داعش آن مناطق را تحت سیره خود دارد، تأکید شدید کرده‌اند که تا حد امکان با مردم، سیاست مدارای اجتماعی در پیش گرفته شود. سیاستی که به عقیده مک‌کنتش در سیره حکومتی خلافت اسلامی جایی نداشت. #داعش در مناطق تحت حکومت خود سخت‌گیری‌های شدیدی اعمال می‌کرد. سخت‌گیری‌هایی که به مرور حتی بدنه اهل سنت در سوریه و عراق را هم از #داعش جدا کرد و بعضی‌هاشان را به پیوستن به ائتلاف منطقه‌ای مبارزه با داعش سوق داد.
این کتاب در ایران توسط نشر تازه‌پای اسم و به قلم حامد قدیری منتشر شده است. طرح جلد کتاب هم با الهام از پرچم سیاه رنگ دولت اسلامی در عراق و شام طراحی شده است.
آقای محمدرضا صادقی، مدیر تولید نشر اسم درباره طرح جلد این کتاب به خبرگزاری قرآنی ایران گفته است: « طراحی این جلد از سوی یک گروه تیمی انجام و در این کتاب به اندیشه‌های داعش پرداخته شده که بخشی از آن تفکر صهیونیستی و بخش دیگر سلفی‌گری است؛ از این رو برای معرفی آن باید طرح جلد جذابی طراحی شود؛ وقتی المانی مانند پرچم داعش طرح جلد کتاب قرار می‌گیرد، مخاطب جذب آن می‌شود و در نگاه نخست دچار شوک آنی شده و مخاطب را به تفکر واداشته و در ورطه کنجکاوی می‌اندازد تا این کتاب را مطالعه کند.»
*محمد صادق علیزاده
