آخرین اخبار
کد خبر : ۴۷۵۴۶
تاریخ انتشار: ۱۱:۲۳ - ۰۷ آبان ۱۳۹۶ - 29 October 2017
در حالی که اولین قرارداد برای توسعه میدان نفتی آزادگان، چهارمین میدان نفتی بزرگ کشور و بزرگ ترین میدان مشترک کشور، سال 82 امضا شد، بارها شرکت های خارجی به بهانه های مختلف، از جمله تحریم، کار را رها کردند و به سرانجام نرساندند
به گزارش افق تازه،در حالی که اولین قرارداد برای توسعه میدان نفتی آزادگان، چهارمین میدان نفتی بزرگ کشور و بزرگ ترین میدان مشترک کشور، سال 82 امضا شد، بارها شرکت های خارجی به بهانه های مختلف، از جمله تحریم، کار را رها کردند و به سرانجام نرساندند. حالا و بعد از برجام هم در حالی که این میدان جزو اولویت ها برای توسعه در قالب قراردادهای جدید قرار داشت و طبق وعده ها قرار بود سال قبل مناقصه آن برگزار شود، اما حالا نه تنها صریحا اعلام شده است که این مناقصه در سال جاری میلادی به سرانجام نخواهد رسید بلکه، اهمال برخی شرکت های خارجی در ارائه نتایج مطالعات، ممکن است رهایی میلیاردها بشکه طلای سیاه آزادگان را بیش از این به تعویق بیندازد. در آخرین اظهار نظر، روز جمعه، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اعلام این که برگزاری مناقصه میدان نفتی آزادگان در مرحله مطالعات فنی قرار دارد، گفت: نتایج مطالعاتی که توسط برخی شرکت‌ها ارائه شد کامل نبود و به همین دلیل این گزارش‌ها مجدد برای تکمیل به شرکت‌ها بازگردانده شد. کاردر در حالی در آبان ماه 96 از نقص گزارش برخی شرکت ها در ارائه مطالعات فنی سخن می گوید که شهریورماه 95 اعلام کرده بود، مناقصه این میدان تا پایان مهرماه 95 برگزار خواهد شد!
چرا آزادگان مهم است؟
آزادگان 33 میلیارد بشکه طلای سیاه در خود دارد. حتی اگر، توسعه میدان با فناوری فعلی و ضریب برداشت پنج درصدی، در دستور قرار گیرد، یک میلیارد و 650 میلیون بشکه نفت حاصل خواهد شد که با احتساب نفت 50 دلاری، بیش از 82 میلیارد دلار درآمد برای کشور ایجاد خواهد کرد؛ یعنی درآمد حاصل از این میدان معادل دو سال کل صادرات نفت کشور است. از سوی دیگر این میدان عظیم در همسایگی میدان مجنون عراق قرار دارد و احتمال مشترک بودن دو میدان بسیار بالاست. عراقی ها در آن سوی مرزها، با سرعت در حال برداشت از میدان هستند و ما 14 سال است که در حال مذاکره با خارجی ها هستیم تا کاری به پیش ببرند اما به واقع آزادگان را به بند کشیده اند؛ از سال 82 که با ژاپنی ها قرارداد بستیم و آن ها بعد از پنج سال اتلاف وقت، کار را رها کرده و رفتند تا امروز که دو سال است منتظر آماده شدن شرایط برای برگزاری مناقصه هستیم.
تاریخ پرغصه آزادگان؛ از 1382 تا 1396
20 سال قبل یعنی سال 1376 بود که مهندسان به وجود میلیاردها بشکه نفت، زیر خاک دشت های غربی اهواز پی بردند. سالروز تولد آزادگان را باید همان روزها که اقتصادی بودن استخراج نفت از این میدان تایید شد ، بدانیم. این میدان کم سن و سال، با میزان 33 میلیارد بشکه ای منابعش، خیلی زود خود را از نظر اندازه منابع، در جمع میادین بزرگ و قدیمی کشور، همچون اهواز، گچساران، آغاجاری و مارون دید. شش سال طول کشید تا اولین قرارداد برای توسعه این میدان و شروع تولید نفت امضا شود. شرکت ژاپنی اینپکس، اولین شرکتی بود که در سال 1382 پای میز نشست و برای توسعه این میدان قرارداد امضا کرد اما آن ها کاری از پیش نبردند. به مرور زمزمه تشدید تحریم ها علیه کشور نیز به گوش رسید تا ژاپنی ها ابتدا از سهم خود در این قرارداد بکاهند و درنهایت همه چیز را رها کرده و بروند. آزادگان که حالا دو پاره شده بود و قرار بود دو بخش شمالی و جنوبی جداگانه توسعه یابد در پاییز سال 1388 با قراردادی 2.5 میلیارد دلاری به چینی ها سپرده شد. به دلیل مشکلات ناشی از تحریم و ... آن ها کار را عملا در سال 1391 شروع کردند اما حتی آن موقع نیز، گویا انگیزه ای جز به بند کشیدن و به تعویق انداختن توسعه میدان نداشتند.
چینی ها فقط 7 چاه از 185 چاه را حفر کردند و رفتند!
سه شنبه 9 اردیبهشت 1393 بود که وزارت نفت از خلع ید رسمی شرکت ملی نفت چین، (CNPC) چین در آزادگان جنوبی خبر داد. رکن الدین جوادی، مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران، آن روز گفت که چینی ها با وجود تذکرات کتبی و شفاهی ما و با وجود گذشت 120 روز از وضع مهلت 90 روزه برای پیشبرد امور، اقدام موثری انجام ندادند. آن موقع مسئولان اعلام کردند که چینی ها از 185 حلقه چاهی که باید طبق برنامه حفر می کردند فقط هفت چاه حفر کرده اند! بنابراین حکم خاتمه قرارداد این شرکت در طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی صادر شد.
توسعه لاک پشت وار میدان توسط شرکت ملی نفت
بعد از خداحافظی چینی ها با آزادگان جنوبی، بخش هایی از میدان توسط شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب- زیرمجموعه شرکت ملی نفت- توسعه داده شد. تا اواخر سال گذشته – زمانی که مراسم و جشن تثبیت تولید از میادین غرب کارون با حضور رئیس جمهور برگزار شد- تولید از آزادگان جنوبی به همت شرکت ملی مناطق نفت خیز، به 50 هزار بشکه در روز رسید. این در حالی است که باید در پایان فازاول 320 هزار بشکه نفت از این میدان تولید می شد. تولید نهایی روزانه این میدان هم باید به 600 هزار بشکه در روز برسد. اما در آزادگان شمال که چینی ها به کار خود ادامه دادند، شرایط بهتر است. در بخش شمالی میدان قرار بود چینی ها در فازاول 75 هزار بشکه تولید کنند که تا اواخر سال گذشته آن ها 85 هزار بشکه تولید کردند. درباره فازدوم توسعه این میدان هم قرار است تولید به 150 هزار بشکه برسد که مذاکراتی برای ادامه کار با چینی ها در جریان بود، اما ناگهان قرار شد توسعه این میدان به صورت یکپارچه انجام شود. یعنی فازدوم بخش شمالی و ادامه کار فازاول بخش جنوبی همراه با فازدوم آن به یک کنسرسیوم خارجی واگذار شود.جدول زیر جزئیات فنی توسعه این دو میدان را نشان می دهد.
فازجدید اسارت آزادگان؛ این بار قبل از امضای قرارداد
در حالی که خلع ید چینی ها، از سوی برخی کارشناسان شتابزده و غیرعلمی قلمداد می شد، مسئولان وزارت نفت امیدوار بودند در فضای جدید (تدوین قراردادهای جدید نفتی و همچنین رفع تحریم ها) بتوانند به سرعت با شرکت های بزرگ وارد قرارداد شوند اما هیچ چیز طبق پیش بینی ها پیش نرفت. اکنون از اولین وعده ها برای برگزاری مناقصه آزادگان ماه ها می گذرد اما تازه این روزها از اهمال شرکت ها می شنویم. در جدول مقابل مجموعه ای از وعده های ارائه شده برای توسعه آزادگان را یک جا جمع کرده ایم.
شرکت های داخلی: آزادگان را به ما بسپارید
در حالی وزارت نفت پس از 14 سال همچنان منتظر است تا شرکت های خارجی دست به کار شوند و گزارش های مطالعه و پیشنهادهای خود را ارسال کنند و توسعه آزادگان را به دست بگیرند که شرکت های خارجی می گویند توسعه میدان آزادگان را به ما بسپارید. البته این میدان در خشکی قرار دارد و پیچیدگی فنی خاصی هم ندارد. حتی شرکت های داخلی اعلام کرده اند که خودشان منابع مالی هنگفت لازم برای توسعه میدان را هم فراهم خواهند کرد. قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا و تدبیر انرژی حدود یک سال قبل اعلام کردند که حاضرند این میدان را بدون استفاده از منابع شرکت نفت توسعه دهند. آن ها حتی گفتند که برای توسعه آزادگان همین امروز 15 میلیارد یورو پیشنهاد مکتوب برای فاینانس در صنعت نفت روی میز دارند که می‌تواند آن را در توسعه میادینی مانند آزادگان به کار بگیرد. هزینه لازم برای توسعه این میدان پنج تا 10 میلیارد دلار بیشتر نخواهد بود.
داخلی ها می توانند آزادگان را توسعه دهند؟
در این شرایط شاید بهترین نتیجه گیری این باشد که دندان طمع این خارجی های بدقول را بکشیم و توسعه میدان را به شرکت های داخلی واگذار کنیم. مشکلی از نظر فنی و تامین مالی (طبق ادعای شرکت ها) وجود ندارد اما وزارت نفت دغدغه های دیگری هم دارد. همان طور که در ابتدا اشاره شد، ضریب برداشت از میدان بزرگ آزادگان به خاطر جنس لایه های زمین و ویژگی های فنی بسیار پایین و حدود پنج درصد است؛ یعنی درنهایت از 33 میلیارد بشکه، یک میلیارد و 650 میلیون بشکه قابل استحصال خواهد بود، اما وزارت نفت برای توسعه این میدان شرط ضریب برداشت 20 درصدی را مطرح کرده است و از شرکت ها خواسته بر این اساس پیشنهادهای خود را ارائه کنند. شرطی که شرکت های داخلی توانایی تامین آن را ندارند. اما آیا خارجی ها این کار را خواهند کرد؟ سوال دیگر این است که کی؟
وزارت نفت به جای انتظار تصمیم بگیرد
واقعیت این است که معلوم نیست خارجی ها شرط و شروط وزارت نفت را برآورده کنند. حتی اگر این کار را انجام دهند، ممکن است چند سال دیگر را هم به مطالعه و وقت کشی بگذرانند و خبری از توسعه میدان نشود. به ویژه آن که طرف عراقی در میدان مجنون به سرعت در حال برداشت است و ممکن است تاخیر در توسعه میدان منابع بسیاری را از دست خارج کند؛ منابعی بیشتر از آن چه با افزایش ضریب بازیافت به دست خواهد آمد. ای کاش وزارت نفت سریع تر بین این دوگانه سخت تصمیم بگیرد تا شاید توسعه این میدان به سال پانزدهم که هیچ، شانزدهم کشیده نشود.
ترامپ و معادلاتی که پیچیده تر از قبل می شود
در این میان، وضع تحریم های جدید علیه کشور و مواضع شدید ترامپ علیه ایران هم کار را برای ورود خارجی ها سخت تر از قبل می کند.کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت، درباره تغییر سیاست آمریکا و واکنش شرکت های خارجی گفت:" این موضوع فعلا شرایط را تغییر نداده است. کشورهای چین و شوروی عکس‌العملی نداشته اند. اروپا هم محکم است و شرکت‌های معتبر خودشان را فرستاده و پیامشان این است که همراهی خواهند کرد". این اظهارات کاردر در حالی است که توتال درباره قرارداد امضاشده برای توسعه فاز 11 جنوبی به تازگی مواضعی دوپهلو گرفت. پویان، مدیرعامل توتال، آینده قرارداد توسعه فاز 11 را به تصمیم کنگره آمریکا گره زده است. او اگرچه از تمایل و تاکیدشان بر ماندن در ایران گفت اما صریحا از گزینه خروج از ایران در صورت الزام قانونی بین المللی هم سخن گفت. سوال ما از شرکت ملی نفت این است که وقتی چشم آبی ها درباره قرارداد امضاشده این گونه سخن می گویند، می توان انتظار داشت درباره قراردادی که امضا نشده و هنوز منتظر برگزاری مناقصه آن هستیم، تسریع کنند؟ به نظر می رسد وزارت نفت باید سناریوهای موازی را برای توسعه این میدان پیش ببرد.
وزارت نفت سناریوی موازی دیگری پیش ببرد
در این شرایط وزارت نفت می تواند سناریوهای دیگری را در پیش بگیرد. مثلا به جای حذف شرکت های داخلی به عنوان توسعه دهنده مستقل میدان، امضای قرارداد با ترک تشریفات داخلی ها را هم در دستور کار قرار دهد. این اقدام چند مزیت جدی خواهد داشت: اولا این که خارجی ها خواهند فهمید که فرصت زیادی برای تعلل و وقت کشی ندارند. واقعیت این است که آن ها ترجیح می‌دهند همچنان بررسی و مطالعه کنند تا شرایط سیاسی و بین المللی روشن تر شود و وضعیت تحریم های آتی علیه ایران روشن شود. دقیقا همان کاری که توتال درباره توسعه فاز 11 انجام داد و از آبان 95 تا تیر 96 را با اظهارات ضد و نقیض از وزارت نفت گرفت تا در فضای شفاف تری وارد معامله شود. حالا هم توتال و دوستان عجله ای برای تمام کردن کار ندارند مگر این که پای یک رقیب در میان باشد و بفهمند کار لنگ آن‌ها نیست. می دانید که طبق قانون وزارت نفت می تواند میادین مشترک را بدون مناقصه و با ترک تشریفات واگذار کند؛ همان کاری که درباره فاز 11 پارس جنوبی انجام داد. مزیت دیگر اتخاذ راهبرد جایگزین این است که مسیر توسعه متوقف نخواهد شد. همان گونه که گفته شد، توسعه آزادگان عملا شروع شده و تمام مراحل رسیدگی کار پشت سر گذاشته شده است. بنابراین می توان توسعه آزادگان را فعلا با شرکت های داخلی و حتی در صورت ضریب برداشت کمتر جلو برد و در صورت پیوستن خارجی ها، ادامه کار را با آن شرکت ها پیش برد.
عضویت در خبرنامه
نام:
ایمیل:
* نظر: