اگر تا چند سال پیش انتظار مردم و تلاش مسئولان بر این بود که با ساز و کاری حساب شده از خشک شدن دریاچه ارومیه جلوگیری کنند، حالا باید آرام آرام به این فکر باشند که چگونه می توان جمعیتی بالغ بر 5 میلیون نفر را از مناطق شمال غرب کشور به فلات خشک مرکزی منتقل و ادامه حیاتشان را تضمین کرد؛ جمعیتی که با خشک شدن دریاچه ارومیه دیگر قادر نیستند در زادگاه آبا و اجدادی خود زندگی کنند.
آمار و اطلاعات منتشر شده از حال و روز
کنونی دریاچه ارومیه بسیار نگران کننده است و عملکرد دولت نیز در راستای
احیای این اکوسیستم بی نظیر چندان امیدوار کننده نیست. شرایط به گونه ای
پیش می رود که گویا مسئولان هم از احیای دریاچه نا امیدند و دیگر فاصله
چندانی تا مرگ آن باقی نمانده است.
آنچنان که بررسی های تازه نشان
می دهد، تراز آب دریاچه ارومیه در دوم آبان ماه سال جاری به 1270.22 متر
رسیده است و نسبت به سال گذشته که تراز آب دریاچه ،1270.46 متر بود کاهش
قابل توجه 24 سانتی متری را نشان می دهد.
جدا از تراز آب دریاچه که
افت شدیدی را تجربه کرده است، در حال حاضر وسعت نیز دریاچه 1646.72 کیلومتر
مربع برآورد می شود که این میزان در مدت مشابه سال گذشته،1953.14 کیلومتر
مربع گزارش شده بود و در شرایط کنونی مساحت دریاچه 7.58 کیلومترمربع کاهش
یافته است.
این همه آمار نگران کننده از دریاچه ارومیه نیست و در
حالی که حجم آب دریاچه در تاریخ 2 آبان ماه سال گذشته یک میلیارد و 400
میلیون متر مکعب بود، این رقم 2 آبان سال جاری به 0.960 میلیون متر مکعب
رسید که اشاره به 440 میلیون مترمکعب کاهش دارد.
چرایی کاهش تراز،
حجم و مساحت آبی دریاچه ارومیه که به رغم وعده های بزرگ و قطعی شخص رئیس
جمهور و ستاد احیایی که برای آن چند سالی هست، تشکیل شده رخ داده است و نیز
کیفیت تبعات ویرانگری که این خسارت زیست محیطی در آینده ایجاد خواهد کرد،
سئوال های مهمی است که فکر و ذهن هر فرد دوست دار محیط زیست را به خود
مشغول کرده است.
واقعیت این است که اگرچه مسئولان دولت مستقر در
مقاطع مختلف بر تلاش خود برای احیای دریاچه تأکید کرده اند و در این زمینه
با ابزارهای رسانه ای در اختیار تا حدود زیادی بزرگ نمایی کرده اند، اما
این مهم در مقام عمل چندان تعریفی نداشته است.
زمستان سال 95 دکتر
مسعود تجریشی، مدیر کل دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیاء در گفت و گو با
خبرنگار «تابناک»، از اینکه دولت به موقع و سریع اعتبارات مالی لازم را
به ستاد پرداخت نمی کند، گلایه کرد و گفت: «عدم پرداخت اعتبارات در فصل گرم
سال و پرداخت بخشی از آن در فصل سرد سال که عملاً امکان فعالیت محیطی
چندانی وجود ندارد، شرایط را برای اجرای برنامه ها سخت کرده است.»
در
سال جاری نیز با اینکه دولت متعهد شده بود چیزی حدود 800 میلیارد تومان
اعتبار برای احیای دریاچه اختصاص دهد، شرایط آنگونه که وعده ها نشان می داد
پیش نرفت و عملاًدر فصل گرم سال اعتباری به ستاد پرداخت نشد. این را می
توان از گفته های یکی از مسئولان استانی آذربایجان غربی برداشت کرد.
فرهاد
سرخوش مدیردفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی در
تاریخ 3 آبان ماه از تخصیص 200 میلیارد تومان اعتبار به پروژه های حوزه
آبریز ستاد احیای دریاچه ارومیه خبرداد و ادامه داد: از 800 میلیارد تومان
اعتبار اختصاص یافته به کل حوزه آبریز دریاچه ارومیه طی سال جاری، در
مرحله اول ، 200میلیارد تومان در قالب اسناد خزانه اسلامی از ماده 10 و 12
قانون تشکیل مدیریت بحران کشور به حوزه آبریز دریاچه ارومیه ابلاغ شده است.
وی
ادامه داد: درحال حاضر بین سازمان برنامه و بودجه و دستگاههای اجرایی
مبادله موافقتنامه در حال انجام است تا بودجه تخصیصی به دستگاههای اجرایی
جهت انجام پروژه های اولویت داراحیای دریاچه ابلاغ شود.
همانطور که
دیده می شود، از 800 میلیار د اعتبار سال جاری هم اکنون و در فصل سرد سال
دقیقاً شبیه به شرایط سال گذشته مبلغ محدودی از اعتبار آن نه پرداخت بلکه
ابلاغ شده است.
شرایط حاکم بر دریاچه به قدری اسفناک و نگران کننده
است که در تاریخ 3 آبان ماه اکثر نمایندگان شمال غرب کشور در نامه ای که با
محوریت پرسش از رئیس جمهور طراحی شده است، این پرسش را از حسن روحانی طرح
کردند و او را برای پاسخ قانع کننده به مجلس فراخواندند.
دولت تسلیم طبیعت شد، کار دریاچه ارومیه تمام است!
از
آنجا که معنای خشک شدن دریاچه ارومیه جز نابودی کامل اکوسیستم شمال غرب
کشور و برخاستن توفان های شدید نمکی نیست و از سوی نیز دولت اقدام موثری
برای رفع این مشکل بنا به هر دلیل از جمله مشکلات مالی بر نمی دارد، شاید
دیگر بهترین کار نه تلاش برای احیای دریاچه بلکه جانمایی برای اسکان مردم
شمال غرب ایران در فلات خشک مرکزی باشد.
با شرایطی که رفت به
دولتمردان توصیه می شود، ضمن اعلام ناکامی و شکست خود در احیای دریاچه
تسلیم طبیعت شدن، راهکارهای سخت و پیچیده انتقال جمعیت نزدیک به 5 میلیون
نفری شمال غرب به بخش های مرکزی و جنوبی کشور را بررسی و برای این احتمال
آماده باشند.