در سایه حذف استقلال بانک مرکزی ،نقش مهم نظارتی این ابر نهاد پولی ومالی کشور به فراموشی سپرده شده و اقتصاد رانتی و فساد در دستگاههای دولتی به وجود آمده است.
به گزارش افق تازه ، بنا به نظر برخی از پژوهشگران؛وجود حجم زیادی از موسسات اعتباری و مالی غیرمجاز و تخلفات مالی حادث شده در نظام بانکی کشور ، نشان بروز اختلالاتی در ساختار وکارکردهای بانک مرکزی است. حساسیت این امر و اهتمام مسوولان بانک مرکزی برای خروج از این بحران با برگزاری همایش هایی برای اصلاح ساختار نظام بانکی مشهود است.باید اذعان کرد که نوک پیکان اکثر انتقادهایی که بانک مرکزی را نشانه گرفته به ساختار این نهاد مالی کشور برمی گردد. البته صاحب نظران عرصه پولی-مالی راه حل درمان شرایط فعلی بانک مرکزی رادر استقلال آن تجویز کرده اند.
انجام وظایف بانک مرکزی منوطِ به، تأمین استقلال آن است
هدایت الله خادمی عضو کمسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار بورس،بانک و بیمه ،گفت: حفظ ارزش پول ملی ، تنظیم قواعد بازار بانکی و نظارت بر سیستم اقتصادی از جمله وظایف بانک مرکزی است که در توسعه پایدار جامعه جایگاه مهمی دارد.
وی با اشاره به نقش بانک مرکزی در فراهم کردن شرایط رشد اقتصادی و اشتغال، ادامه داد: از آنجا که پالایش سیستم بانکی کشور بر عهده بانک مرکزی است، وجود این معضلات بانکی نشان از عملکرد نامطلوب بانک مرکزی دارد.
این عضو مجلس شورای اسلامی درمورد وجود اختلال در ساختار بانک مرکزی افزود: بانک مرکزی در کشورهای خارجی مستقل است و باید مستقل باشد تا بتواند به توسعه کشور کمک کند. مدیران و کارشناسان ارشد بانکی توصیه‌های متعددی برای اصلاح ساختار این بانک مطرح کرده‌‌اند.
خادمی با اشاره به اینکه استقلال بانک مرکزی از عوامل ضروری توسعه است، گفت:با نگاهی به سیاهه وظایف بانک مرکزی می‌توان به جایگاه کارشناسانه بانک مرکزی پی برد. اجرای وظایف بانک مرکزی منوط به، رسمیت شناختن استقلال آن است.این درحالی است که در کشور ما در برخی از مواردی که سیاست های اقتصادی این نهاد مالی با بخشی از دولت زاویه داشته باشد، اولویت با دولت خواهد بود.
وی در پایان با اشاره به ضرورت اصلاح ساختار بانک مرکزی گفت:متاسفانه در غفلت نقش نظارت بانک مرکزی، فساد در دستگاههای دولتی رخنه کرده و بانک مرکزی هم به دلیل اینکه استقلال لازم را ندارد، نمی‌تواند نقش نظارتی خود را اعمال کند.به نظرم در اثر اقتصاد رانتی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار اختیار اجرا و اعمال سیاست در بازار پولی بانکی کشور را تا حدزیادی از دست داده اند.
باید بانکداری بومی-اسلامی را نهادینه کنیم
مهدی زرباف کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بورس،بانک و بیمه ، گفت: بانک مرکزی نهاد نظارتی دولت است و به نظر می‌رسد که با اصلاح ساختار بانک مرکزی یا تأمین استقلال آن هم امیدی به بهبود این سیستم مالی نباشد، زیرا ، بانک‌های ما مورد ارزیابی دقیق و نظارت کامل قرار نمی‌گیرند.
وی با تاکید بر ضرورت نهادینه کردن الگوی اقتصاد اسلامی افزود: باید مطابق با دین و شیوه اجتماعی خود الگوی نظام بانکی و در رأس آن بانک مرکزی را مورد ارزیابی قرار دهیم.
این کارشناس اقتصاد اسلامی با بیان اینکه مشکل نظام بانکی ، دولتی یا وزارتی بودن آن نیست، اضافه کرد: مسئله اصلی بانک ما نرخ بهره است. چراکه بانک های ما به بنگاهداری مشغول‌اند. کارکرد بانک ها نه تنها با الگوی اسلامی پیشرفت و مناسبات فرهنگی و اجتماعی تطابق ندارند؛ بلکه مناسبات اجتماعی و دینی جامعه اسلامی را زایل کرده است.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی با این نرخ بهره ،اقتصاد را به سمت کاذب هدایت کرده وبر رشد اقتصاد رانتی دامن زده است ،گفت: هم اکنون بازار سوداگری بانکی در حال حکومت است.
زرباف در پایان گفت: از جمله اقداماتی که باید برای اصلاح ساختار نظام پولی کشور انجام شود، تعیین تکلیف موضوع سود بانکی ، تورم و مشخص کردن بانکداری بدون ربا است.
رییس کل بانک مرکزی اقتصاددان نیست
مهدی تقوی استاد سابق اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به وظایف بانک مرکزی گفت: بانک مرکزی به همه وظایف معمولی که یک بانک در دنیا انجام می دهد،مشغول است. حفظ ارزش پول ملی، تنظیم قواعد در بازار بانکی، تنظیم روابط بانکی با نظام بین‌الملل و سرانجام نظارت بر بازار پولی و بانکی کشور از جمله وظایف بانک مرکزی است.
وی ادامه داد:بانک مرکزی برای تحقق وظایف فوق باید به انجام اقدامات متعددی چون چاپ و نظارت بر چاپ اسکناس، کنترل متغیرهای پولی از قبیل رشد نقدینگی و هدایت آن به سمت تولید، واسطه‌گری میان منابع پول بانک‌ها و بخش مولد اقتصاد، تنظیم بازار ارز، صدور یا لغو مجوز بانک‌ها یا موسسات اعتباری غیربانکی و... بپردازد.
تقوی بیان کرد: اگرچه سیف اقتصاددان نیست ولی کمیجانی قائم مقام بانک مرکزی از اقتصادانان صاحب نامی در این زمینه است.
این استاد دانشگاه با اشاره به تفاوت بانک مرکزی فعلی با دوره پیشین گفت: میزان دخالت در کارهای بانک مرکزی در دولت قبل بسیار بیشتر از دولت کنونی بوده است. ولی به طور کلی بانک مرکزی بانکدار دولت است و باید با دولت هماهنگ باشد. به نظر می‌رسد که بانک مرکزی در این دوره به چنان موفقیتی رسیده است که هیچ موسسه و نهاد پولی بدون تأیید و مجوز بانک مرکزی تشکیل نمی‌شود، علاوه بر آن بانک مرکزی در این دوره توانمندی خودش را در انجام نظارت صحیح، بی‌طرفانه و کارشناسی نشان داده است.
تقوی در پایان با اشاره به بانکداری نوین در کشورهای پیشرفته گفت: پول رایج در اقتصاد امروز دنیا ،پول اعتباری است و ارزش آن مستقل از ارزش ذاتی اسکناس و سکه می باشد. در چنین ساختاری ایجاد بدهی در نظام بانکی موجب خلق پول می شود. در حالی که درساختار پول ذاتی؛ خلق پول از طریق افزایش ثروت مقدور و ممکن خواهد بود.
