ذرات گردوغبار ازنظر اندازه کاملاً متفاوت هستند و از درشت (غیرقابل‌تنفس) تا ریز ( قابل‌تنفس) طبقه‌بندی می‌شوند، ذرات درشت گردوغبار حداکثر می‌توانند به داخل بینی، دهان و حلق راه پیدا کنند اما ذرات ریز می‌توانند به اعماق بیشتر و نواحی حساس مجرای تنفسی و ریه نفوذ کنند.
ذرات ریزتر دارای اثرات بالقوه مهمی بر سلامت انسان هستند و بیشتر ذراتی که در پدیده گردوغبار حضور دارند از نوع درشت یا غیرقابل‌تنفس هستند و تهدید جدی برای سلامت مردم ایجاد نمی‌کند ولی ممکن است در افرادی که سابقه بیماری‌های تنفسی دارند مانند مبتلایان به آسم و آمفیزم مشکلاتی ایجاد کند.
گردوغبار در فصل تابستان به‌طور هفتگی و شاید چند روز پشت سرهم استان را دربرمی گیرد، در همین سال جاری هم چندین بار این اتفاق افتاده است، این غبارآلود بودن کاملا در هوا مشخص است و گاهی هم قابل‌مشاهده نیست اما بر روی ماشین‌ها و خانه‌هایی که خاک بر روی آن‌ها نشسته است به‌خوبی قابل‌رؤیت است، باید گفت گردوغبار در همین آغاز فصل تابستان طی سال جاری روزهای کابوس وار دیگری را برای مردم مرزی ایلام رقم زده و بازهم دردسرهای زیادی برای مردم استان ایجاد می‌کند.
سوابق وعده های مسئولان کشوری در سفر به استان ایلام
چهارشنبه ۱۲ خرداد ۱۳۸۹؛ رئیس جمهور وقت کشورمان به استان ایلام سفر می کند و در آن سفر اعلام کرد: «گرد و غبار یکی از مشکلات اساسی استان ایلام و کشور است که سه کشور عربستان، سوریه و عراق کانون اصلی این معضل هستند، اما برای حل این مشکل پنج سال زمان نیاز است».
دوشنبه ۲۵ اسفند ۱۳۹۳؛ رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان در سفر به استان ایلام اعلام کرد: دولت برای مقابله با ریزگردها مصوبات ویژه ای در نظر گرفته است؛مقرر شده در سال ۹۴ طرح های داخلی مقابله با گرد و غبار در نقاط کانون گرد و غبار داخلی اجرایی شود.
سه‌شنبه ۱۵ تیر ۱۳۹۵؛ مسئولان ارشد کشوری اعم از رئیس سازمان محیط زیست، رئیس مدیریت بحران کشور، نماینده سازمان ملل متحد در ایران، مسئولان وزارت بهداشت و..در نشست مشترک کمیته راهبردی ستاد مقابله با گرد و غبار کشور در محل استانداری ایلام بازهم گردهم آمدند و حاصل آن شد«دولت تمام تلاش خود را برای حل مشکل ریزگردها به کار خواهد گرفت».
با گذشت سال ها از این وعده ها، هنوز این معضل در استان وجود دارد، در دولت جدید نیز طی سالهای اخیر وعده های زیادی مبنی بر حل مشکل داده شده ولی بازهم حل نشده است.
طبق گفته کارشناسان بهداشتی، ذرات گردوغبار در کلان‌شهرهایی که منشأ سوخت فسیلی دارند، سرطان‌زاست، آلودگی هوا موجب انواع بیماری‌ها مانند آسم، سرطان، حساسیت‌های فصلی و... می‌شود.
سالانه حدود سه میلیون کودک زیر پنج سال در جهان براثر آلودگی محیط‌زیست قربانی می‌شوند و آلودگی هوا علاوه بر تأثیرات بر انسان باعث تخریب جنگل، مراتع و پوشش گیاهی می‌شود.
نبود امکانات در استان مسئله گرد و غبار را حادتر کرده است
مشکل گرد و غبار را اگر طبیعی بدانیم، نمی توانیم از کنار محرومیت های ایلام برای افزایش مضرات گرد و غبار در استان بگذریم؛ مردم استان هنوز از کولرهای آبی استفاده می کنند که این کولرها تمامی خاک را به داخل خانه می کشاند و بازهم مردم خاک را استنشاق می کنند.
باید گفت محرومیت های اقتصادی مردم برای خرید کولرهای گازی باعث شده مضرات گرد و غبار در استان دوچندان شود، در کنار این مسئله باید نبود زیرساخت های مناسب در بخش برق و آب را به آن اضافه کرد، سال گذشته بود که در اوج گرد و غبار مردم شهرستان آبدانان شاهد قطعی ۷۲ ساعته برق بودند و بسیاری از مردم استان با مشکل کم آبی مواجه شدند.
۵ ایستگاه سنجش گرد و غبار در استان ایلام راه اندازی شده است
محمدرضا مروارید استاندار ایلام در این ارتباط در گفتگو با خبرنگار مهر، یکی از مشکلات استان ایلام در یک دهه گذشته را معضلات ناشی از ورود ریزگردها به استان برشمرد و تاکید کرد: در جریان سفر هیئت دولت این موضوع مورد تاکید قرار گرفت و دولت با اختصاص پنج میلیارد و ۷۶۰ میلیون ریال از محل ماده ۱۰ و ۱۲ به استان موافقت کرد.
وی افزود: پنج ایستگاه سنجش ذرات نیز در شهرستان های ایلام، مهران، دهلران، ایوان و آبدانان در مدت سه سال گذشته راه اندازی شده است.
وی گفت: عملیات بهسازی مناطق و جنگل های آسیب دیده از پدیده گرد و غبار شامل نهال کاری مشارکتی با گونه های بومی و اقتصادی در سه هزار و ۷۰۰ هکتار، پرورش و بهسازی جنگل با مشارکت مردم در سطح ۱۱ هزار هکتار، تامین و تهیه ۳۱۴ هزار اصله نهال و اجرای سامانه آبگیر باران سه در یک هزار و ۸۰۰ هکتار تاکنون اجرا شده است.
اثرات منفی گرد و غبار در زیرساخت های استان
مدیر عامل شرکت توزیع نیروی برق استان ایلام نیز به خبرنگار مهر گفت: گرد و غبار تاثیرات بسیار مخربی بر شبکه ها و تاسیسات توزیع و انتقال برق داشته به طوری که بهمن ۹۳ گرد و غبار در شهرستان آبدانان ۷۲ ساعت خاموشی را در پی داشت و در شهرستان‌های دهلران و دره شهر نیز خاموشی نسبی داشتیم.
هادی شیرخانی تاکید کرد: این پدیده به ظاهر زیست محیطی و طبیعی در حال تبدیل شدن به یک معضل بزرگ است، زیرا در صورتی که معضل تامین برق ادامه و خاموشی‌ها تداوم یابد قطعا با مشکلاتی رو به رو خواهیم بود.
شیرخانی در ادامه اظهار کرد: حوزه جنوبی ایلام بدون وجود ریزگردها دمایی بالای ۵۰ درجه را در فصل تابستان تجربه می‌کند و تامین برق در آن منطقه حکم اکسیژن را دارد در صورتی که در منطقه با خاموشی مکرر مواجه شویم به شدت مردم را آزار خواهد داد.
وی تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلات صنعت برق مصرف بی رویه و رعایت نکردن الگو های مصرف است که نقش بسزایی در تحمیل بار اضافی بر شبکه ها و تاسیسات توزیع دارد و در نتیجه وقوع خاموشی ها را منجر می شود.
۳۲روز هوای استان ایلام نامطلوب بود
مدیرکل مدیریت بحران استانداری ایلام هفته گذشته در نشست هم اندیشی برای حل مشکل گرد و غبار با حضور رئیس سازمان محیط زیست در ایلام گفت: امسال تاکنون ۳۲ روز هوای استان ایلام نامطلوب بوده است.
احمد کرمی اظهار داشت: از سال ۸۵ تاکنون درگیر مسئله گردوخاک بوده و این امر باعث مشکلات متعددی برای مردم استان و خسارات زیادی به بخش‌های مختلف تولیدی و صنعتی، کشاورزی، جنگل‌ها و اقتصاد استان وارد کرده است.
وی با اشاره به اینکه مردم در دوران هشت سال دفاع مقدس با شجاعت از خاک و مرز کشور دفاع کردند و باوجود بمباران‌های متعدد حاضر به ترک استان نشدند و در دامان جنگل‌های زیبای استان سکونت پیدا کردند، ادامه داد: متأسفانه اکنون به خاطر پدیده زیان‌بار گردوخاک، مردم از استان مهاجرت و بلکه فرار می‌کنند که نیاز است در اسرع وقت اقدامات کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای کمک به‌سلامت مردم و تقویت تولید و اقتصاد استان صورت گیرد.
این مسئول بابیان اینکه تا کنون ۱۰۸ روز از سال ۹۵ سپری‌شده است، اضافه کرد: در این مدت ۳۲ روز آن هوای استان در وضعیت غیرسالم قرار داشته و این امر باعث تحمیل هزینه‌های ناخواسته نظیر پرداخت هزینه آب و برق، هزینه‌های درمانی و ... شده است.
پیشنهادهای مدیران استانی برای کاهش معضل گرد و غبار در استان
کرمی تصریح کرد: بنابراین نیاز است در این مقوله برای استان‌های درگیر پدیده گردوخاک تصمیم‌گیری خاص شود، پیشنهاد می‌شود در برخی موارد نظیر پرداخت تسهیلات ساخت و بهسازی در این استان و دیگر استان‌های درگیر اقداماتی صورت پذیرد.
مدیرکل بحران استانداری ایلام گفت: ریز گردها خسارت‌های زیادی به بخش‌های مختلف استان همچون کشاورزی و صنعت وارد ساخته است.
وی یادآور شد: باید دولت نگاه و امتیاز ویژه‌ای برای استان ایلام قائل باشد، به‌عنوان‌مثال تعرفه‌های حامل‌های انرژی استان را کاهش دهد چراکه هنگام ورود ریز گردها میزان مصرف آب و برق افزایش می‌یابد.
