کشاورزان «لژیونر»

به گزارش افق تازه:سال‌هاست که ایران با پدیده کوچ یا مهاجرت ساکنانش روبرو است. کوچ هایی که گرچه در ابتدا قرار نیست به ماندگاری همیشگی ختم شوند اما در بیشتر مواقع ماندن جای بازگشت را پر می‌کند. ایرانیان سال‌هاست که با اهداف مختلف از تحصیل تا کار بار سفر می‌بندند، مهاجرت می‌کنند و در همان کشورها زندگی‌، کار و تحصیل می‌کنند. گرچه مسئولان در سال‌های گذشته سعی بر کاهش خروج نخبگان به کشور داشته اند اما ایران پس از خروج نخبگانش گویا امروز قرار است شاهد کوچ یا فرار کشاورزانش باشد.

شرایط پذیرش کشاورزان مهاجر
گرچه آماری از کوچ کشاورزان ایرانی در دست نیست اما برای اثبات این موضوع تنها جست و جویی ساده در فضای مجازی کافی است تا شاهد این حقیقت باشید. کوچ کشاورزان اتفاقی تازه در ایران است. موضوعی که شاید به واسطه کم آبی و تصمیم‌ها و سیاست‌گذاری‌های دولت از جمله پلمپ چاه‌های غیر قانونی و عدم کاشت محصولات پر آب در سال‌های اخیر رخ داده است.
آن طور که شواهد نشان می‌دهد، شرایط برای کوچ کشاورزان ایران البته آن دست کشاورزانی که توانسته اند زمین یا ملکی متعلق به خود داشته باشند مهیا است. سن و سال و تحصیلات برای پذیرش کشاورزان ایرانی موضوع مهمی از سوی کشورهای پذیرنده نیست. اوضاع نابسامان کشاورزی در ایران سبب شده تا کشورهای مختلف از آسیای میانه تا کانادا پذیرای کشاورزان ایرانی باشند.
آن طور که سایت‌های در رابطه با شرایط پذیرش کشاورزان نوشته اند، داشتن حداقل دارایی خالص (دارایی های فرد یا همسرش) که باید معادل 500 هزار دلار برای مهاجرت به کانادا برابر با 200 میلیون تومان باشد، تنها شرط سخت برای خروج است. البته هر کشوری شرایط متفاوتی دارد. به عنوان مثال مهاجرت در کانادا برای کشاورزان سخت تر از کشورهایی چون گرجستان یا آذربایجان است. در شرایط مهاجرت کشاورزان نوشته شده است: باید بتوانید نشان دهید که اطلاعات و تجربه کافی درباره کشاورزی یا دامداری (با توجه به تحصیلات، سابقه مدیریت یک واحد کشاورزی، آشنایی با شرایط کشاورزی منطقه و …) دارید. البته این شرایط در رابطه با کشاورزان جوان کمی فرق دارد. کشاورزان جوان موظفند تا حداقل سه سال سابقه مالکیت یا مدیریت یک مزرعه یا واحد دامداری را داشته باشند. آن طور که شواهد نشان می دهد مهاجرت به کانادا کمی بیشتر شباهت به سرمایه گذاری دارد. براساس آن چه که در شرایط پذیرش مهاجر نوشته شده: فرد باید در زمینه سرمایه گذاری کشاورزی در استان تحقیق کرده باشند و در خصوص خرید یا راه اندازی یک واحد کشاورزی در کانادا پیشنهادات عملی (نظیر عقد قرارداد یا ارائه یک طرح تجاری قابل قبول) ارائه کنند.
گرچه نمی‌توان گفت که تا امروز چه تعداد از کشاورزان ایرانی به واسطه سرمایه گذاری یا کار به کشورهای دیگر مهاجرت کرده اند اما آن طور که محمد کیانی، فعال اقتصادی و اجتماعی و کارآفرین در گفت و گو با «ابتکار» می‌گوید تا کنون 50 کشاورز در شهرستان نهاوند از این طریق به کشورهای دیگر برای کشاورزی مهاجرت کرده اند.
در استان همدان شهر نهاوند به فاصله 15 کیلومتری آن شهری به نام شهر کیان وجود دارد که شغل مردمانش کشاورزی است. شاید نام خربزه کیان را شنیده باشید. محصولی منحصر به فرد که تنها به این شهر تعقل دارد. آن طور که محمد کیانی، فعال اقتصادی می‌گوید حال و روز کشاورزی در این منطقه رو به وخامت است و امروز دیگر کشت خربزه کیانی به فراموشی سپرده شده است. به گفته او بیشتر مردم این روستا در کشت صیفیجات ماهرند و این منطقه پیش از این‌ها در سال بین 8 تا 10 هزار هکتار از زمین‌های خود را به کشت این محصولات اختصاص می‌دادند اما در طول سال های گذشته سطح زیر کشت به هزار و 500 هکتار و در نهایت امسال سطح زیر کشت این منطقه به 400 تا 500 هکتار رسیده.
او می گوید که پلمپ چاه های آب در این منطقه کشت گوجه و خیار را با محدودیت مواجه کرده و کشاورزان را خانه نشین کرده است.
محمد کیانی می‌گوید: چندین نفر از کشاورزان منطقه نهاوند به کشورهای آسیای میانه مثل گرجستان و اربیل و سلیمانیه عراق، روسیه، اوستیای شمالی و ترکیه مهاجرت کرده اند و حالا زندگی و کار خوبی دارند تا به آن جا که بسیاری از کشاورزان جوانان معتقدند که در همان کشورها زندگی تشکیل می‌دهند و به ایران باز نخواهند گشت. به دلار کار می‌کنند و محصولات خود را به دلار می فروشند.
او می‌گوید: قزاقزستان بزرگ ترین کشور تولید کننده گندم در جهان است و هر چه کشاورز بیشتری داشته باشد به نفع آن کشور است. از همین رو به مهاجران ایرانی از سوی دولت زمین هایی کشاورزی برای کشت داده می شود.
کیانی در رابطه با شرایط مهاجرت کشاورزان می‌گوید: برای مهاجرت نیاز به تحصیلات خاصی نیست. سن و سال هم برای پذیرش اهمیتی ندارد. این افراد باری از تجربه هستند. روش های نوین کشاورزی را با خود به کشورهای دیگر می‌برند و از آنها نیز روش های جدید کشاورزی را می‌آموزند.
خروج سرمایه، ارز و فرار نیروی انسانی و حتی خروج بذرهای کشاورزی تنها ثمره و نتیجه مهاجرت کشاورزان است. آن طور که این فعال اقتصادی می‌گوید، سرمایه گذاری در بخش کشاورزی در کشورهای دیگر یک سوم ایران است و همین باعث می شود کشاورزان تمایل بهتری به کار در کشورهای دیگر داشته باشند. او می‌گوید: بسیاری از کشاورزان این حرفه را از پدران خود به ارث برده اند. هم کار می کنند و هم با خود سرمایه های مالی به کشورها دیگر می برند. کیانی می‌گوید: تکنولوژی، بذر و نیروی انسانی از ایران خارج می‌شود و در آخر محصولات کشاورزان ایرانی مهاجر دوباره به کشور وارد می‌شود.
ذرت، گندم، جو، داروهای گیاهی، خیار و گوجه، انواع فلفل رنگی، انواع بادمجان و کدو، خربزه مشهدی، میوه های فصل از جمله محصولاتی هستند که به وسیله کشاورزان مهاجر ایرانی تولید می‌شوند و دوباره به کشورخودمان ایران باز می‌گردند.

کسی نمی‌تواند جلوی مهاجرت کشاورزان را بگیرد
احمد باقری، مدیر جهاد کشاورزی استان نهاوند در گفت و گو با روزنامه «ابتکار» می گوید: بخشی از زمین های کشاورزی شهرستان نهاوند زیر کشت سبزی و صیفی از جمله خیار و گوجه است. اما در سال های اخیر با توجه به سیاست های دولت مبنی بر عدم کشت محصولات پر آب مانند خیار، گوجه، هندوانه و چغندر قند از کشت این محصولات در زمین های کشاورزی جلوگیری به عمل آمده است.
به گفته باقری محصولاتی چون خیار و گوجه نیاز به آب بسیاری دارند و جزو کشت‌های استراتژیک مانند گندم، جو محسوب نمی‌شوند و در سال‌های اخیر به دلیل کمبود آب دولت از کشت این محصولات حمایت نمی کند.
آن طور که مدیر جهاد کشاورزی استان نهاوند می‌گوید، کوچ کردن کشاورزان نهاوند در فصول مختلف سال امری طبیعی است. باقری می‌گوید: هر ساله تعدادی از کشاورزان به شهرستان های دورتر مانند شهرستان هرمزگان مهاجرت می کنند. این کار چندین سال است که از سوی کشاورزان صورت می‌گیرد و آنها برای کشت از منطقه سردسیر به مناطق گرمسیر کوچ می‌کنند.
گرچه باقری می گوید کسی نمی‌تواند جلوی مهاجرت کشاورزان را بگیرد اما در راستای کاهش این مهاجرت اقداماتی صورت گرفته است.

کشت های جایگزین به جای کشت محصولات پر آب
او می‌گوید: کشت های جایگزین به جای کشت محصولات پر آب سیاست جدیدی است که برای این کشاورزان در نظر گرفته شده است. کشت دانه های روغنی از جمله کلزا یکی از کشت های جایگزین است. بیش از 90 درصد روغن مصرفی خانوارها در کشور وارداتی است. بنابراین سالی یک میلیون تن روغن به کشور وارد می‌کنیم. به همین خاطر است که دولت در حال توسعه کشت دانه های روغنی را در کشور است. آفتابگردان، ذرت دانه‌ای، دانه روغنی کلزار و پنبه دانه در حال جایگزین شدن با محصولات صیفی در کشور است. البته کشت سبزی و صیفیجات در کشور متوقف نمی‌شود و ما در حال پیگیری برای کشت این محصولات در گلخانه ها هستیم.
مدیر جهاد کشاورزی استان نهاوند می‌گوید: محصولات جایگزین درآمد متعارفی را نصیب کشاورز می کنند. کشاورزان از طریق کشت گندم، جو، علوفه و ... درآمدی بدست می‌آورند. کشت محصولات صیفی ریسک بالایی دارد و ممکن است کشاورزان را ورشکسته کند ضمن اینکه کاشت صیفی جزو اولویت های کشاورزی در ایران نیست.
باقری می افزاید: لزوما نباید کاری کنیم تا کشاورز راضی باشد. افرادی که مواد مخدر توزیع می‌کنند درآمد بالایی دارند اما ما نمی‌توانیم به جهت اینکه این کار درآمد خوبی دارد، از آنها حمایت کنیم. کشت سبزی و صیفی نیز به جهت اینکه در زمره کشت‌های پر آب است و با توجه به اینکه میانگین سالانه بارندگی در کشور کم است دولت مجبور خواهد بود تا کشت های پر آب را کنترل کند.

هویت کشاورزی در ایران محلی از اعراب ندارد
او معتقد است: وقتی که ایران کشور کم آبی است و با مشکل کم آبی روبرو است، هویت کشاورزی در ایران محلی از اعراب ندارد. به خصوص اینکه هر ساله کشاورزان با کشت محصولات صیفی ضرر هم می کنند.
باقری با اشاره به اینکه تعدادی از چاه های منطقه غیر مجاز هستند و وزارت نیرو و اداره امور آب هر شهر یا استان موظف است تا چاه‌های غیر مجاز در کشور را مسدود کند، می گوید: متولی چاه های کشاورزی وزارت نیرو اداره امور آب هر شهرستانی است. ما معمولا طرفدار کشاورزیم و همیشه سعی می‌کنیم که برای کشاورزان مشکلی پیش نیاید. در سال‌های گذشته با وجود نظارت برخی از کشاورزان چاه های غیر قانونی حفر کرده اند. در حال حاضر به دلیل مشکلات کم آبی در کشور این موضوع به مراتب مهم تر و نظارت شدیدتر شده است.