حملونقل یکی از ارکان مهم و زیربنایی هر کشور در توسعه پایدار محسوب میشود که میتواند علاوه بر تسهیل جریان آمدوشد، انتقال صنایع و محصولات آن را تا دورترین نقاط هر سرزمینی امکانپذیر نماید.
در این راستا کشورها همواره یکی از اولویتهای اصلی خود را توسعه حملونقل و ایجاد بسترهای مناسب برای گسترش آن قرار دادهاند. در ایران نیز طی سالهای اخیر طرحهای مناسبی برای بهبود این صنعت کلیدی در دستور کار دولت و بخش خصوصی قرارگرفته است. بااینحال همچنان توسعه حملونقل با چالشهای عدیدهای مواجه است که در ادامه اختصاراً به برخی از آنها اشاره میشود.
نخست: اراده مدیریتی و مالی برای تدوین و اجرای استراتژیهای جامع و کاربردی
با توجه به شرایط بومی و گستردگی سرزمین لزوم تخصیص منابع مناسب مالی و مدیریت فراگیر این منابع برای پیشبرد اهداف حملونقل بسیار محسوس است.
دوم: فقدان پایگاه داده جامع برای جمعآوری، ذخیره و تحلیل اطلاعات حملونقل
با توجه به نقش مهم اطلاعات در ابعاد مختلف صنعت حملونقل نظیر سوانح و حوادث و شناسایی و تحلیل ریسکهای احتمالی ضرورت استفاده از پایگاه داده جامع بهخوبی احساس میشود.
سوم: عدم تخصیص بودجه کافی و مناسب برای سرمایهگذاری در بخش حملونقل
بدون تردید ایجاد یک صنعت پویا مستلزم وجود برنامههای منظم مالی و تحقق بودجههای در نظر گرفتهشده است. فقدان منابع مالی علاوه بر طولانی شدن زمان بهرهبرداری از پروژهها میتواند زیانهای مالی مرتبط را مضاعف نماید.
چهارم: ایمنسازی و افزایش سطح قابلیت اطمینان
فقدان ایمنی کافی در وسایط نقلیه، راهها و سایر تجهیزات و زیرساختها سبب میشود قابلیت اطمینان این صنعت تا حد قابلتوجهی کاهش یابد. ازاینرو اجرای برنامههای ایمنی راهها و وسایط نقلیه و بهرهگیری از تجهیزات هوشمند ایمنی میتواند صنعت حملونقل را تا سطح قابلملاحظهای برای استفاده شهروندان مطلوب نماید.
پنجم: فرهنگسازی برای استفاده از سیستمهای حملونقل پاک
گرمایش زمین و بروز پدیدههایی چون وارونگی هوا و یا گازهای گلخانهای از تبعات استفاده بیرویه از منابع سوخت فسیلی است که علاوه بر هدر رفت منابع تجدید ناشدنی سبب بحرانهای محیطی شده است. لذا آموزش و ترویج فرهنگ استفاده از وسایط نقلیه انسانمحور بجای وسایط نقلیه موتوری و یا استفاده از سوختهای پاک میتواند گامی بلند و مؤثر در مسیر توسعه پایدار زیستمحیطی باشد.
ششم: استفاده از سامانههای حملونقل عمومی و سریع
استفاده از خودروهای شخصی علاوه بر تحمیل هزینههای اقتصادی میتواند تبعاتی نظیر ترافیک و یا آلودگی هوا را در پی داشته باشد. ازاینرو ایجاد زمینههای مناسب برای استقرار وسایط نقلیه پرسرعت و توسعه حملونقل همگانی میتواند زمینه مناسبی را برای استفاده شهروندان از حملونقل عمومی و ترغیب آنها به جایگزینی حملونقل همگانی با حملونقل شخصی ایفا نماید. در این راستا حمایت جدی دولت و تأمین بهموقع منابع توسعه حملونقل عمومی و سریع بهویژه مترو میتواند گرهگشای این بخش باشد.
هفتم: تأمین به هنگام منابع و ورودیهای مالی و غیرمالی
منابع بهعنوان ورودیهای خام سیستم حملونقل نقش مهمی را در پیشبرد این صنعت کلیدی ایفا مینمایند لذا عدم تأمین بهموقع این منابع موردنیاز امکان تولید خروجی موردنیاز را از این صنعت سلب نموده و سبب میشود خدمات مطلوب ارائه نشود.
هشتم: بهبود و نگهداری حملونقل عمومی
کاهش ترافیک، صرفهجویی در مصرف سوخت و بهبود شرایط زیستمحیطی جملگی نتایج استفاده از حملونقل همگانی است. توجه به توسعه مترو و نوسازی ناوگان حملونقل در این صنعت زمینه گسترش آن را فراهم مینماید.
نهم: افزایش عمر ناوگان حملونقل
ازآنجاکه استفاده مکرر از وسایل حملونقل با استهلاک انباشته آنها توأم است لذا بهرهگیری روشهای نوین نگهداری و تعمیرات علاوه برافزایش عمر مفید ناوگان حملونقل ضریب ایمنی آن را تا حد قابل قبولی افزایش میدهد.
دهم: وحدت فرماندهی و هماهنگی یکپارچه در مدیریت منابع حملونقل
یکی دیگر موانع عمده در مسیر توسعه حملونقل وجود ساختارهای جزیرهای و غیر چابک و نبود رویههای مناسب هماهنگی و مکانیسمهای یکپارچگی است که علاوه بر اتلاف منابع سبب کاهش انعطافپذیری این صنعت در واکنش بهموقع به تغییرات میشود.
در یک جمعبندی کوتاه میتوان حملونقل را موتور پیشران توسعه اقتصادی کشورها دانست که بهبود و گسترش مطلوب آن مستلزم ایجاد تحولات ساختاری بر اساس برنامههای جامع و بلندمدت است. مدیریت صحیح و اصولی، استفاده از فنآوریهای نوین، بهبود ایمنی و افزایش کارآمدی نکات بااهمیتی است که لازم است در سیاستگذاریها و برنامهریزیها مدنظر مدیران و سایر عوامل دخیل قرار گیرد. از سوی دیگر استفاده از ظرفیتهای بخشهای خصوصی بهعنوان یک بازوی توانمند یاریگر دولت در گسترش حملونقل خواهد بود.